گزارش ویژه – ورزشگاه سردارجنگل رشت؛ سازه ای قابل افتخار یا استخوانی لای زخم؟

حمیدرضا زیرک دیدار

وب سایت فرهنگی ورزشی سپیدرود – ورزشگاه سردار جنگل رشت در شانزدهم شهریور ماه ۱۳۸۶ بازگشایی شد، اما زمان زیادی لازم نبود که همه درک کنند این استادیوم چندان کارا نیست، چرا که هنوز مشکلات حل نشده زیادی به حال خود رها شده بود.

مشکلات عجیب سردار جنگل

ورزشگاه سردار جنگل در منطقه جیرده رشت، در یک جاده محلی تک بانده که فاصله زیادی با مرکز شهر دارد، واقع شده است. از آنجا که در رشت نه مترو وجود دارد و نه شرکت اتوبوسرانی آن دارای یک ناوگان گسترده و همه‌گیر است، دسترسی به این استادیوم تنها با اتومبیل ممکن است.

حالا در نظر بگیرید یک مسابقه حساس فوتبال قرار است در چنین جایی با این سطح از دسترسی برگزار شود و بیش از بیست هزار نفر از شهرهای دیگر و خود رشت قرار است با سواری به ورزشگاه بروند، یعنی چیزی حدود چهار هزار خودرو در این جاده به مرور وارد می‌شوند و البته به ناگاه بعد از پایان بازی قصد خروج را خواهند داشت. به این ترافیک، تردد مردم بومی این منطقه را هم اضافه کنید. این یعنی هر کسی یک بار در ترافیک جانکاه استادیوم گیر کند، دیگر خیال حضور مجدد را در سر نخواهد پرورانید.

ناسازگاری با بافت بومی و اقلیم منطقه‌ای

به جز داستان مکان یابی نادرست ورزشگاه، باید به دومین معضل این ورزشگاه اشاره کرد و آن ناسازگاری با بافت بومی و اقلیم منطقه‌ای است. اقلیمی که اگر در معماری شمال ریز شویم خواهیم دید که دارای شاخص های خاصی است که اگر در طراحی مورد توجه قرار نگیرد سازه ساخته شده را به شدت تحت تاثیر قرار خواهد داد.

در طراحی یک ورزشگاه در شمال در وهله نخست باید فکری به حال رطوبت بالای این منطقه شود. برای مهار بادهای فصلی و باران‌های تقریبا همیشگی هم تدبیری در نظر گرفته شود. اما ورزشگاه سردار جنگل درست بر خلاف شرایط اقلیمی رشت ساخته شده است. در معماری در شهرهایی با درصد رطوبت بالا مثل رشت، داشتن حیاط در وسط و به خصوص در ارتفاعی پایین‌تر نهی می‌شود. چون این شکل از معماری باعث تجمع رطوبت در مرکز بنا می‌شود.

از آنجا که فرم اکثر ورزشگاهها به شکل کاسه ای می باشد و این امر باعث می شود به خودی خود نگاه دارنده رطوبت شوند باید این نقصان را با استفاده از مصالح سبک و دیواره هایی که راه بر عبور هوا باز می گذارند بر طرف کرد. اما در طراحی استادیوم سردارجنگل با ساختن سکوها از ارتفاع حدود ۳ متری و قرارگیری زمین چمن در ارتفاعی پایین‌تر دقیقا مشکل تجمع رطوبت وجود دارد.

در طرح این استادیوم با به وجود آمدن نوعی حیاط مرکزی در یک گودی، از یک طرف فضای داخل زمین را در تابستان تبدیل به محل انباشت رطوبت می‌کند و از طرفی دیگر در زمستان آن چنان کوران هوا در همه ورزشگاه جریان پیدا می‌کند که ایستادن را در کنار زمین را دشوار کرده و سرمای وحشتناک را به سکوها می‌فرستد.

که اصلی ترین دلیل آن به خاطر جهت گیری نادرست بنا بدون توجه به بادهای غالب مزاحم و بادهای مطلوب جانمایی شده است. این اختلاف ارتفاع همچنین باعث به وجود آمدن فاصله زیاد تماشاگر با مرکز زمین می‌شود و چون سکوها با شیب کم، بیشتر به عمق گرایش دارند این فاصله بیشتر هم به چشم می‌آید.

اما اینها تنها مشکلات این استادیوم نیستند. از نبود دستشویی و آبخوری به تعداد استاندارد گرفته تا نبود هیچگونه امکانات مخابراتی و بوفه خوراکی. که خیلی از این‌ها با تدبیر قابل رفع است.

مشکل بزرگتر؛ هزینه های تعمیر و نگهداری

مشکلی که کسی هیچ وقت به آن توجه نمی کند عدم در نظر گرفتن هزینه‌های تعمیر و نگهداری ورزشگاه در ایران و لزوم کار کارشناسی در ساخت یک ورزشگاه است.

هر ساله خبرهای زیادی درباره ساختن ورزشگاه های مجهز و بزرگ در شهرهای مختلف منتشر می‌شود. روزی صحبت از کاشان می‌شود و روز دیگر سمنان و فردا روز اراک.

اما هیچگاه در قسمت معاونت فنی و مهندسی وزارت ورزش قرار نیست کار گروهی برای کار تحقیقاتی در قسمت فاز یک این پروژه‌ها (نظارت فنی بر طراحی ورزشگاه ها)، تشکیل شود تا شاهد به وقوع پیوستن اتفاقی مشابه با استادیوم رشت تکرار نشود.

گویی ما ایرانی‌ها همانطور که هرگز از تاریخ نخواستیم درس بگیریم قرار نیست از تجربه‌های زمان معاصر خود هم چیزی بیاموزیم. تنها کافی است به چند نمونه زیر توجه کنیم:

در شهری مانند قزوین ورزشگاهی در حال افتتاح است با گنجایش ۱۵ هزار نفر، در حالی که قزوین نه در لیگ برتر یا دسته یک فوتبال ایران نماینده‌ای ندارد. در سمنان و شاهرود هم درست همین داستان است و دارند ورزشگاه های پانزده و بیست هزار نفری می‌سازند بدون در نظر گرفتن نیاز واقعی این دو شهر و اینکه اصلا این شهرها بیست هزار نفر جمعیت فوتبال دوست دارد؟ یا علاقه‌مندی آنها در ورزش های دیگری وجود دارد؟

درست مانند اتفاقی که در قم افتاده است و به جرات می‌توان گفت همیشه ورزشگاه یادگار این شهر در حسرت تماشاگر می‌سوزد! در حالی که در یک استان فوتبالی مانند مازندران حتی یک ورزشگاه با استاندارد مورد تایید ” ای اف سی ” وجود ندارد.

پیشنهاداتی برای سردار

حال چه راهی وجود دارد برای قابل استفاده کردن یک ورزشگاه ساخته شده‌ای مانند سردار جنگل که پس از این نه تنها استخوان لای زخم نباشد که عصای دست هم بشود.

ورزشگاه سردار جنگل همانطور که گفتیم یکی از اصلی ترین مشکلش دسترسی نا مناسب است. اینکه نمی‌توانیم به طریق جابجایی‌های غول آسا جای آن را تغییر دهیم شکی نیست اما مطمئنا برای نجات این سازه از فراموشی و تخریب بیشتر ساخت یک جاده استاندارد از داخل شهر به آن و اتصال به جاده اصلی منتهی به خارج شهر اصلی‌ترین و اولین اقدامی است که باید صورت گیرد.

اقدام بعدی سازگار کردن معماری با شرایط اقلیمی منطقه است. سر پوشیده کردن جایگاه تماشاگر که سبب می شود آنها از گزند باران های همیشگی شمال در امان بمانند آسان‌ترین، دست به نقد ‌ترین و اولین راه است، چرا که دشمن شماره یک تماشاگر در شمال بارش های موسمی و همیشگی است.

و قدم بعدی ساخت سکوهای تماشاگران از کد ارتفاعی ۰/۰ به بالاست. یعنی به جای اینکه بیایند و برای گسترش جایگاه از طبقه اول به بالا بروند، از همکف شروع کنند و به طبقه ی اول برسند که هم هزینه کمتری خواهد داشت و هم در ارتباط برقرار کردن مردم با محیط داخل زمین مفید‌تر خواهد بود.

البته این اقدام اگر با استفاده از مصالح سبک باشد و دیواره هایی که راه را بر عبور هوا و به اصطلاح کوران هوا به سوی باد مطلوبی که از جانب جنوب یا شمال (دریا یا البرز) می آید باز کند و راه را بر ورود باد نا مناسب غرب ببندد، می تواند در جلوگیری از توفانی که همیشه در داخل ورزشگاه در جریان است هم چاره ساز باشد.

ساخت رستوران و کافی شاپ و بوفه و البته سرویس‌های بهداشتی که نیازی به گفتن نیست و بزرگترین فایده‌اش این است که تماشاگر باور می‌کند که قرار است به او و شخصیتش احترام گذاشته شود و کیست نداند که خود این امکانات رفاهی در جذب مردم بیشترین اثر را خواهد گذاشت.

ما بر این عقیده نیستیم که آنچه در این نوشتار گفته شد به علم غیب نیاز داشته باشد و کسی در معاونت فنی و مهندسی وزارت ورزش وجود ندارد که اینها را بداند، اما این احتمال را می‌دهیم که شاید استراتژی آنچه که در زبان عامیانه ” دم را غنیمت است ” می‌گویند، در ورزش ما خریدار بیشتری دارد که هرگز کسی دنبال این دردسر‌ها نمی رود و دوست ندارد در این مقول کنکاشی نماید.

شاید روزی که ورزشگاه های تازه تاسیس ما پس از افتتاح خاک می خورند و بلا استفاده رها می شوند کسی دنبال پاسخ این پرسش ها بگردد!

اخبار مرتبط با خبر بالا را از دست ندهید

اعتماد سپیدرود به نیروهای سپیدرودی در ادامه راه

گزارش خبرگزاری ایرنا از سپیدرود: جدایی پیوس از سپیدرود

رادنی دیدار: قلب عضدی دلتنگ تپیدن است

یادداشت ویژه – هیچ پاییزی حریف بهار سپیدرودی ها نیست