بازنشر – سپیدرود؛ به مثابه یک نماد

دکتر عزیز عبداللهی – دکتری علوم سیاسی

وب سایت رسمی فرهنگی ورزشی سپیدرود – در فرهنگ فارسی عمید نماد به معنای نماینده، نمود آمده است که جایگاه فاعلی (ظاهر کننده) است؛ بنابراین، نمود مترادف ظهور و تجلی، آشکار و هویداست که همگی بیان کننده یک معنای واحد هستند. با این بیان تعریف اصطلاحی نماد به دست می آید که عبارت است از مفهومی که در بر دارنده تصویر رساننده از معانی سری و رمزی شی ء ای می باشد.

برای اکثر ما اتفاق افتاده است هنگامی که درحال گفتگو با دیگران هستیم آنها از تکیه کلامی، اصطلاحی یا حرکتی استفاده کنند که برای ما قابل درک نیست یا درمطالعه کتابی به تصویری برمی خوریم که برای ما بی معناست. درمقابل هنگامی که از رستم سخن به میان می آید ناخودآگاه به زور و قدرت می اندیشیم یا اسم حاتم طائی که می آید سخاوت و بخشش را تصور می کنیم.

در کتب علوم اجتماعی نماد از دو منظر بررسی شده است:

۱- در معنای محدود کلمه نماد جلوه ای است عینی که واقعیت مجردی را مجسم می دارد. به عبارت دیگر نماد نشان یا علامتی است که برای تجسم واقعیتی غیر مادی بکار می رود.

۲- در معنای کلی نماد به معنای نشانی است قرار دادی، نسبی و تابع شرایط طبیعی ویژه. از نظر جامعه شناس، نمادها جلوه هایی عینی هستند که از معناهایی که توسط همه یا اکثر افراد جامعه شناخته شده اند را به نمایش می گذارند.

برای تولید و کاربرد نمادها انسان هم به امکانات زیستی و هم امکانات اجتماعی وابسته است و می توان گفت تفاوت انسان با دیگر موجودات در بکار گیری گسترده نمادها خلاصه می شود. استفاده از نمادها به وسیله انسان نتیجه تکامل زیستی صرف نیست بلکه تکامل اجتماعی او را نیز شامل می شود. توسعه نمادها باعث سازمانی شدن و نهایتاً پیچیدگی زندگی اجتماعی شده است.

نمادها وسیله انتقال پیام به حساب می آیند، بدون آنها نمی توانیم حالات و افکار خود را بیان کنیم با وجود آن ها با دیگران به یک درک مشترک می رسیم. نمادها متعلق به جامعه هستند و افراد خود را در وجود آنها شریک همدیگر احساس می کنند. پرچم کشور، سرود ملی، ادبیات، مشاهیر و… همه نمادهای مشارکتی جامعه محسوب می شوند. این نمادها همدیگر را تقویت می کنند.

مفاهیم اهمیت خود را دارا هستند و آن ها اغلب فرم هایی دارای بیان استدلالی و مفهومی را به وجود می آورند و نشانه هایی برای بیان احساسات و عواطف و الگوهایی مشابه احساسات فکری هستند. عناصر نمادین دارای اهمیت زیادی می باشند.

با عنایت به آنچه گفته شد سپیدرود که در گویش گیلکی سفیدرود گفته می شود برای مردمان گیل و دیلم، یک نماد است. ارکان اصلی این نماد که باشگاه فرهنگی ورزشی سپیدرود به ابتکار و خلاقیت و هوشمندی موسس آن مرحوم غلامرضا صومی، از آن وام گرفته، به قرار زیر است:

سپید (سفید در گویش گیلکی) به معنای زلال، شفاف و درخشان است.

رودها برای ما غذا، انرژی، تفریح و سرگرمی، مسیرهای حمل و نقل و راه آب برای آبیاری و نیز آب برای آشامیدن، کشاورزی تأمین می کنند.

آب چشمه حیات، وسیله تزکیه و مرکز زندگی دوباره است و این سه مضمون در قدیمی‌ترین سنت‌ها و آیین‌ها با یکدیگر تلاقی می‌کند و ترکیبات تخیلی گوناگون و در عین حال هماهنگی را شکل می‌دهند. آب، در معارف آیینی و اجتماعی، اصل و حامل حیات است و نماد جهانی حاصل خیزی و باروری است. در برخی از اشعار گیلکی و مازندرانی، آب منزل رشد شالی کاری است و برنج کاران آسیایی می‌گویند: آب آسمان، شالی می‌سازد!

قرمز نماد نیرو، قدرت و حرکت است.

پنج دهه از تشکیل باشگاه فوتبال سپیدرود می‌گذرد. سپری شدن نیم قرن از پیوستن این باشگاه به تاریخ فوتبال ایران، فراز و نشیب های فراوان، موجب کم شدن و از یاد رفتن یاد و نام باشگاه سپیدرود رشت در بین شهروندان گیلانی نشده است. آنچه این باشگاه قدیمی و پرهوادار را با وجود همه ی تلاطم‌ها و تحولات مدیریتی و ورزشی، زنده و فراموش ناشدنی کرده است، به گمان نگارنده، فراتر رفتن سپیدرود از یک تیم ورزشی و نایل شدن آن به مرتبه یک «نماد» است. سپیدرود رشت اینک به مثابه ی یک نماد خود را در حوزه‌های هویتی، ورزشی و اجتماعی، تثبیت کرده است.

سپیدرود صرفا تجلی یک عنصر فیزیکی و ملموس به نام باشگاه و یا این که در کدام یک از سطوح فوتبال ایران فعالیت می کند نیست. در اولین نگاه، سپیدرود مظهر احساس، عشق، قدرت و نیرو، حیات و هویت مردمان این دیار است و این شعار قدیمی هواداران که اگر سپیدرود بخشکد ماهی ها می میمرند، عمق تعلق و احساس و وابستگی مردم، به آن را روشن می سازد.

سپیدرود به عنوان نماد اجتماعی، هویتی و مشارکتی و ورزشی مردم رشت، دارای کارکردهای زیر است:

کمک به حفظ انسجام اجتماعی بیشتر و تقویت امنیت در جامعه

انعکاسی از عقلانیت و تخصص حاکم بر جامعه

قابلیت تبدیل به برند فوتبال صنعتی شده

قابلیت ارتقای مشارکت اجتماعی و تعهدات جمعی

تقویت هویت ملی به اعتبار این که تیم مورد علاقه فرد، نمادی از جامعه می‌شود که خود در ساختن هویت اجتماعی نقش بسزایی دارد.

شکل دهی نوعی جبهه‌بندی هویت‌بخش در تمایز با دیگران و نوعی هویت اجتماعی هر چند سطحی و ناپایدار.

تقویت امید به آینده و ایفای نقش بسیار موثر در تربیت اجتماعی و سلامت و بهداشت روحی افراد جامعه.

ابزاری برای کنترل اجتماعی به دلیل امکان تخلیه هیجانات به واسطه مسابقات.

تجسم بخشیدن به گستره سرزمین ملی در مستطیل سبز.

افزایش داد و ستد بین شهرهای مختلف (جابجایی تماشاگران و بازیکنان) ترمیم غرور محلی و درخواست برخی مطالبات محلی از این طریق و…

جامعه پذیری مذهبی و اخلاقی در پرتو ورزش و نمایش نماد و سمبل های مذهبی.

با عنایت به آن چه گفته شد ورزش در قدیم جزیی از فرهنگ و سبک زندگی و هویت ملی ایرانیان بوده و نگاره های تاریخی شگفت انگیز نظیر جام ارجان یا جام زندگی و جام حسنلوکه ۲۲ رشته ورزشی بر آنها حک شده و مسابقات قانونمند ورزشی در آن دوره تاریخ کهن از این سرزمین با فرهنگ و تمدن ساز را نشان می دهد وجود الگو های فرهنگی و ایرانی ورزش را به روشنی ثابت می کند.

اما در دنیای امروز ورزش، بیشتر جنبه تفریحی و سرگرمی و کارناوالی پیدا کرده است. این نوع ورزش هم در جامعه امروزی لازم است، اما باید در کنار تقویت بعد بدنی و مهارتی و قهرمانی ورزش، ابعاد دیگر آن مانند خردمندی و خداپرستی و مردم گرایی که از ویژگی‌های ورزش در سرزمین کهن ماست، تقویت شود، لذا باید به شاخه‌های دیگر ورزش نظیر حوزه تاریخی، حوزه تماشاگری و الگودهی و جنبه های فرهنگی و اجتماعی ورزش توجه شود و تحقق این هدف از طریق باشگاه های ورزشی اصیل و ریشه داری چون سپیدرود که نماد فرهنگ، هویت و باورها و عشق و عاطفه و احساسات مردم هستند، میسر و شدنی خواهد بود.

و کلام آخر این که در یک نماد ورزشی، حالت نمادین خیلی در ساختار جای نمی گیرد؛ زیرا، بیان ساختار، بیان یک ایده بیان شده است البته به منظور یک فعالیت ورزشی، یک بعد عقلانی مورد نیاز است اما این نماد از عناصر احساسی و عاطفی و عشق ساخته شده است و قادر است از اجتماع خود یک ترکیب صحیح را به وجود آورد و ارتباط جهت دار و تاثیر بی واسطه ای از خود نشان دهد و به وضوح دریافت و فهمیده شود.

اخبار مرتبط با خبر بالا را از دست ندهید

یادداشت ویژه – شلاق تخریب در قامت نقد

رییس شورای سیاستگذاری سپیدرود: فوتبال، تقویت کننده انسجام اجتماعی /رشت و انزلی ریشه، اهداف و منافع مشترک دارند /تضاد دو شهر اصالت ندارد